MÜZİĞE SOSYOLOJİK YAKLAŞIM

Müziğe Sosyolojik Yaklaşım adlı konu üzerine ders ödevim için bir sunum ve rapor hazırlamıştım. Bu konu üzerine araştırma yapmak isteyen kişiler için bu yazının iyi bir kaynak olacağını düşünüyorum ve raporumu sizinle paylaşıyorum.  

İnsanlık tarihi boyunca müzik, toplumlar içinde iletişim için önemli yer edinmiştir. Toplumsal koşullara uygun olarak farklı biçimlerde ortaya çıkan müzik, bireylerin kendilerini ifade etmeleri için önemli bir araç olmuştur. Müzik bireyler için, vazgeçilmez bir eğlendirici öğe olmanın yanında, bireyin mensubiyetlerini gösteren bu anlamda kimliğini ifade eden simgeler-semboller bütününe dönüşmüştür. müzik, bireyleri ve dolayısıyla toplumu birçok açıdan etkilemekte ve yönlendirmektedir.

Müzik belli bir kültür birikim sonucu oluşan ve toplumun bilincini yansıtan bir araç olarak da kabul görmektedir. Müziğin kültür ile sıkı bir ilişkisi vardır Müzik eserleri üzerinden insanların olaylara bakış açısı, yaşam ile ilişkileri hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür.

Müzik, toplumsal koşullara uygun olarak sürekli değişmiş ve kendini yenilemiştir. Ortaya çıkan sorunlar yeni ifade tarzlarının ortaya çıkmasını gerekli kılmış, bireyler kendilerini ifade etmek için yeni tarzlar ifade etmişlerdir. İnsan müzikle etkileşim halinde olduğu zaman değişik davranış kalıpları kazanmaktadır.

Müzik Sosyolojisi üzerine yapılan tarihi çok eskiye dayanmamaktadır. Bu konu üzerine çalışan ve ön plana çıkan 3 isim bulunmaktadır: Max Weber, Thedor Adorno ve Dimitri Şostakoviç. Bu isimlerin yapmış olduğu çalışmalara sunumda detaylı olarak yer verilmiştir. Tarihsel süreç değerlendirildiğinde müziğin tarihinin en az insanlık tarihi kadar eskiye götürülebileceğinin kabul edildiği görülmektedir. Ancak müziğin toplumsal yapısı ile ilgili çalışmaların geçmişi ise bu denli eskiye dayanmamakla birlikte bu konunun oldukça yakın bir dönemde ele alınmaya başlandığını görmek mümkündür. Bu bağlamda müzik sosyolojisinin, sosyoloji biliminin içinde yer alan ancak oldukça yeni bir alt dal olduğundan bahsedebiliriz.

Toplumsal anlamda dünya genelinde büyük yankılar uyandıran olaylar nedeniyle sosyoloji, dünya genelinde ihtiyaç duyulan bir bilim olmuştur. Sosyolojiye duyulan ihtiyaç ve bu bilim ile izah edilen toplumsal yapılar/olaylar zaman içinde sanat ve müzik gibi alanların da sosyoloji bilimi içinde değerlendirilmesi konusunu gündeme getirmiştir.

Müzik günümüzde, yaşadığımız toplumun çelişkilerini yansıtmaktadır. Kısaca söylemek gerekirse bilimin, tekniğin ve aklın etkisiyle gelişim göstererek farklılaşan müzik, toplumun geniş kesimlerinden yani insandan uzaklaşmıştır. Müzik, ses kayıt ve yayın sistemlerinin üretiminden önce, çoğunlukla küçük bazen de büyük gruplar halinde çalınıp dinlenebiliyordu. Müziğin insanlarla buluşması kapitalizm öncesinde bir tür lonca sistemi içinde olabiliyordu. Müzik bu gruplar içinde kendi tarzlarını oluşturacak şekilde icra edilebiliyordu. Bölgelerde kuşaktan kuşağa aktarılan geleneksel bir tarz meydana geliyordu. Müzik, toplumdaki egemenlik yapısının ihtiyaçlarını karşılamakta ve sosyal yaşamın sürmesini sağlamaktadır. Bunu yaparken sosyal yaşamdaki çelişkiyi ortaya çıkarmakta ya da görünür kılmaktadır. 

Küreselleşme yerel kimlikleri doğrudan etkilemekte, toplumlar kendilerini sorgulayıp analiz etmekte ve böylece bir değişim, dönüşüm içine girerek yeniden yapılanmaya çalışmaktadır. Küreselleşme ile ortaya çıkan benzeşme ve aynı bireylerin kendi alanlarında yerel kimliklerine tutunma çabaları, çelişik bir durum da ortaya çıkarmaktadır. Ancak tüm bunlara karşın yaşanmakta olan kaotik yapı içinde bireyler, müzik üreterek ya da dinleyerek kendilerini ifade etmeye çalışmaktadırlar.

Ortaya çıkan yeni ve farklı müzikler, yeni ve farklı sosyal yapıların oluşmasına neden olabilmektedir. Özellikle sosyoekonomik yaşamın zorlukları, müzik yoluyla aşılmaya ve rahatlamaya çalışılma yönünde bir çabanın oluşmasına da neden olmaktadır. Günümüzde yaşanmakta olan küreselleşmenin, bir direniş kültürünü de ortaya çıkardığını ve müziğin de bu anlayışı sembolü olduğunu söyleyebiliriz. 

Müzik, modern dünyanın ortaya çıkardığı sosyolojik yapıda önemli bir işlev gördüğü yadsınamaz bir gerçek olarak ortaya çıkmaktadır. XX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren dünyada siyasi, ekonomik, sosyal yapılarda oldukça hızlı bir değişim görülmektedir. Görülen bu değişimler pek çok alanı etkilemiştir ve etkilemeye de devam edecektir.

KAYNAKÇA

SAĞIR, Adem ve ÖZTÜRK, Barış (2015) Sosyolojik Bağlamda Müzik ve Kimlik: Karabük Üniversitesi Örneği, Dergi Park, Cilt 8 (Sayı 2), 134

ZAFER, Cem (2021) MÜZİK SOSYOLOJİSİ ÜZERİNE, Dergi Park, Cilt 7 (Sayı 13), 14